jednačenje suglasnika po zvučnosti

Jednačenje suglasnika po zvučnosti je glasovna promena koja nastaje kada se u reči, jedan pored drugog, nađu šumni suglasnici koji se razlikuju po zvučnosti. Tada se prvi suglasnik jednači po zvučnosti sa drugim suglasnikom, tako što se on zamenjuje svojim zvučnim odnosno bezvučnim parnjakom.

Zvučni suglasnici B D G Z Ž Đ Dž - - -
Bezvučni suglasnici P T K S Š Ć Č C F H

Bezvučni suglasnici F, H, C nemaju svog zvučnog parnjaka, pa nema promene kada se oni nađu ispred zvučnog suglasnika (Vrhbosna, Salihbegović).

Promena zvučnog šumnog suglasnika u bezvučni naziva se obezvučavanje.

Primeri obezvučavanja:

☼ B prelazi u P: vrabac – vrapci, kobac – kopci, ljubak – ljupka

☼ D prelazi u T: gladak – glatka, pod + predsednik – potpredsednik,

☼ Z prelazi u S: nizak – niska, blizak – bliska, rezak – reska,

☼ Ž prelazi u Š: tronožac – tronošca, lažac – lašca, težak – teška,

☼ Đ prelazi u Ć: Bogovađa – Bogovaćki, rođak – roćko, riđ – rićkast

☼ G prelazi u K: drugo – drukčije, svakidašnji – svagdašnji

Promena bezvučnog šumnog suglasnika u zvučni naziva se ozvvučavanje.

Primeri ozvučavanja:

☼ P prelazi u B: top – tobdžija

☼ T prelazi u D: svat – svadba, ploviti – plovidba, primetiti – primedba

☼ S prelazi u Z: s + gurati – zgurati, s + bogom – zbogom

☼ Š prelazi u Ž: za + dušu – zadužbina

☼ Č prelazi u DŽ: svedočiti – svedodžba, vrač – vradžbina,

☼ K prelazi u G: burek – buregdžinica
ODSTUPANJA OD jednačenjA suglasnika po zvučnosti

Jednačenje suglasnika po zvučnosti u govoru se odvija uvek, ali u pisanju ima izuzetaka, tako da ne pišemo uvek onako kao što govorimo.

Odstupanja od jednačenja suglasnika po zvučnosti nastaje u sledećim slučajevima:

☼ kada se zvučni suglasnik D nađe ispred bezvučnih suglasnika S i Š

predsoblje, predstava, podsvest, presdednik, podstanar, podstanica, predstojeći, gradski, sudski, brodski, odsustvo, podsetiti, podsmejavati, odšteta, odšetati, odštampati, podšišati, odškrinuti, podšiti, predškolski,

☼ kada se zvučni suglasnik Đ nađe ispred bezvučnog suglasnika S

vođstvo

☼ u složenim rečima kada bi se jednačenjem dobila dva ista suglasnika

podtačka, subpolaran, predtakmičenje, podtekst, predturska, odtok, podtip, postdiplomac,

☼ u složenim rečima sa prefiksima iznad i ispod

iznadprosečan, ispodprosečan, iznadkoličinski, ispodkoličinski

☼ u složenim rečima stranog porekla

dragstor, nokdaun, brejkdens, gangster, transgresija, jurisdikcija, politbiro, štrajkbreher, adherencija, disgresija

☼ u vlastitim imenicama stranog porekla

Potsdam, Pitsburg, Vašington, Hongkong, Tbilisi, Jangce, Redford, Gibson, Mekdonald, Rascvetnikov, Velington, Švedska

☼ u ličnim imenima bošnjačkog naroda

Edhem, Midhad, Subhija