Jednačenje suglasnika po mestu nastanka (tvorbe)
Jednačenje suglasnika po mestu nastanka (izgovora ili tvorbe) je glasovna promena u kojoj:
☼ zubni suglasnici S i Z, kada se nađu ispred prednjonepčanih suglasnika Đ, Ć, DŽ, Č, LJ, NJ, Š i Ž , prelaze u prednjonepčane suglasnike Š i Ž.
snalaziti se – snalaz + ljiv – snalažljiv
nositi – nos + nja – nošnja
☼ nadzubni sonant N ispred dvousnenih suglasnika B i P prelazu u M.
zelen + bać – zelembać
☼ šumni suglasnik H ispred Č i Ć suglasnika B prelazu u Š.
orah + čić – oraščić
Često u rečima u kojima je izvršeno jednačenje suglasnika po mestu nastanka (tvorbe) izvršene su i druge glasovne promene:
☼ Jednačenje suglasnika po zvučnosti vrši se pre jednačenja suglasnika po mestu nastanka (tvorbe).
obraz + čić – obrasčić (jednačenje suglasnika po zvučnosti) – obraščić (jednačenje suglasnka po mestu tvorbe)
iz + ćuškati – isćuškati (jednačenje suglasnika po zvučnosti) – iščuškati (jednačenje po mestu tvorbe)
☼ Do gubljenja suglasnika najčešće dolazi posle jednačenja suglasnika po mestu nastanka (tvorbe)
bez + žični – bežžični (jednačenje suglasnika po mestu tvorbe) – bežični (gubljenje suglasnika)
iz + šarati – isšarati (jednačenje suglasnika po zvučnosti) – iššarati (jednačenje suglasnika po mestu tvorbe – išarati (gubljenje suglasnika)
☼ Jotovanje se vrši pre jednačenja suglasnika po mestu nastanka (tvorbe)
radost + ju – radosću (jotovanje) – radošću (jednačenje suglasnika po mestu tvorbe)
list + je – lisće (jotovanje) – lišće (jednaćenje suglasnika po mestu tvorbe)
ODSTUPANJA OD jednačenjA suglasnika
Odstupanja od jednačenja suglasnika po mestu nastanka (tvorbe) nastaje u sledećim slučajevima:
☼ kada se suglasnici S i Z nađu ispred suglasnika Lj i Nj u složenim rečima (složenicama) u kojima se prvi deo složenice završava suglasnicima S i Z, a drugi deo složenice počinje suglasnicima Lj i NJ.
razljutiti, izljubiti, posljednji, iznjihati, iznjuškati, sljuštiti
☼ u složenicama u kojima se prvi deo reči složenice završava sa nadzubnim suglasnikom N, a drugi deo složenice počinje sa dvousnenim suglasnicima B i P.
jedan + put – jedanput
stran + putnica – stranputnica
crven + perka – crvenperka
van + bračni – vanbračni
masken + bal – maskenbal
Ova pravila ne važe za reči stranog porekla i često se prave greške u njihovom pisanju. Strane reči se pravilno pišu ovako:
implus, implusivan, simbol, imperija, imperator, impresija, bombonjera, bombona, pomfrit, imperfekat
Jednačenje suglasnika po mestu nastanka (izgovora ili tvorbe) je glasovna promena u kojoj:
☼ zubni suglasnici S i Z, kada se nađu ispred prednjonepčanih suglasnika Đ, Ć, DŽ, Č, LJ, NJ, Š i Ž , prelaze u prednjonepčane suglasnike Š i Ž.
snalaziti se – snalaz + ljiv – snalažljiv
nositi – nos + nja – nošnja
☼ nadzubni sonant N ispred dvousnenih suglasnika B i P prelazu u M.
zelen + bać – zelembać
☼ šumni suglasnik H ispred Č i Ć suglasnika B prelazu u Š.
orah + čić – oraščić
Često u rečima u kojima je izvršeno jednačenje suglasnika po mestu nastanka (tvorbe) izvršene su i druge glasovne promene:
☼ Jednačenje suglasnika po zvučnosti vrši se pre jednačenja suglasnika po mestu nastanka (tvorbe).
obraz + čić – obrasčić (jednačenje suglasnika po zvučnosti) – obraščić (jednačenje suglasnka po mestu tvorbe)
iz + ćuškati – isćuškati (jednačenje suglasnika po zvučnosti) – iščuškati (jednačenje po mestu tvorbe)
☼ Do gubljenja suglasnika najčešće dolazi posle jednačenja suglasnika po mestu nastanka (tvorbe)
bez + žični – bežžični (jednačenje suglasnika po mestu tvorbe) – bežični (gubljenje suglasnika)
iz + šarati – isšarati (jednačenje suglasnika po zvučnosti) – iššarati (jednačenje suglasnika po mestu tvorbe – išarati (gubljenje suglasnika)
☼ Jotovanje se vrši pre jednačenja suglasnika po mestu nastanka (tvorbe)
radost + ju – radosću (jotovanje) – radošću (jednačenje suglasnika po mestu tvorbe)
list + je – lisće (jotovanje) – lišće (jednaćenje suglasnika po mestu tvorbe)
ODSTUPANJA OD jednačenjA suglasnika
Odstupanja od jednačenja suglasnika po mestu nastanka (tvorbe) nastaje u sledećim slučajevima:
☼ kada se suglasnici S i Z nađu ispred suglasnika Lj i Nj u složenim rečima (složenicama) u kojima se prvi deo složenice završava suglasnicima S i Z, a drugi deo složenice počinje suglasnicima Lj i NJ.
razljutiti, izljubiti, posljednji, iznjihati, iznjuškati, sljuštiti
☼ u složenicama u kojima se prvi deo reči složenice završava sa nadzubnim suglasnikom N, a drugi deo složenice počinje sa dvousnenim suglasnicima B i P.
jedan + put – jedanput
stran + putnica – stranputnica
crven + perka – crvenperka
van + bračni – vanbračni
masken + bal – maskenbal
Ova pravila ne važe za reči stranog porekla i često se prave greške u njihovom pisanju. Strane reči se pravilno pišu ovako:
implus, implusivan, simbol, imperija, imperator, impresija, bombonjera, bombona, pomfrit, imperfekat
Нема коментара:
Постави коментар